Friday, July 13, 2007

Өгөр бие минь, чи сонсож бай!

Өөрийгөө өчүүхэн хумхын тоос, өтнөөс удаан яст мэлхий гэдгийг бие мах бодь, уушиг зүрхээрээ ухаарсны үндсэн дээр градус ихтэй ундаас татгалзах цаг болов.
Дөнгөж сая намуун бороотой үдэш Зайсан толгойн орой рүү гүйцээд хүрж ирлээ. Баас гэж 34 минут 1 секунд гүйдэг байгаа. Хоёр өдрийн өмнө гүйхэд 33 минут 9 секунд гүйж байсан чинь хоёр өдөр нойр хоолоо хасаад чойрч байгаад гүйсэн чинь жинхэнэ хошного царайлж бөгс толгойлдог байгаа. Уур хүрч уушиг зүрх амаар гарахад бэлэн байна. Нодлин жил яг ижил хэмжээний зайнд гүйхэд 27 минут 33 секунд болж байсан юм. Одоо бүр хичээл амарснаас хойш бараг бэлтгэл хийгээгүйг далимдуулаад гүйх хугацаа маань замбраагаа алдатлаа ихэссэн байна. Тэгж үл болно.
Шатаар гүйж байхад зүрхний цохилт минутанд 199 хүрч амисгаа хүртэл боогдож ирэв. Яахав ханиадтай байгаа тул амисгалахад хэцүү байхыг үгүйсгэхгүй боловч зүрхний цохилт зүгээр зайсангийн дээшээ гүйхэд 199 хүрнэ гэдэг бол байж болошгүй доройтол. Энэ бол өөр өөрийгөө доош нь хийж байгаа үнэн доромжлол. Чамай муу биеийг өглөө болгон 6-д босгоод хоёр долоо хоногт спиртнээс холуур явуулахад миний үгэнд орохгүй гээд хаачихав дээ, муу мах цус минээ!

Wednesday, July 11, 2007

Цус асгарав

Би энд нэг автобусанд суусан юм л даа. Уул нь ард нь ирсэн автобусанд суухаар анх автобусны буудалд очсон боловч тохиолдлоор л тэр автобусанд сууж орхисон юм. Билет ч яахав гайгүй авчина шүү дээ. Гаднаас нь харсан хүнд бол тэр автобусаны өнгө төрх нь гоёмсог, цоглог байв. Дотор нь ч бас надад хуучраагүй бараг шинэхнээрээ санагдсан л даа. Даанч тэр автобусанд надад хийх зүйл байгаагүй учир дараагийн буудал дээр нь буучаад дахиад суухгүйгээр шийдэв. Энэ бол цэвэр миний сонголт байсан бөгөөд тэр автобус миний буусан буудал дээр хүлээж нилээн согссон хэр нь би суулгүй цааш алхлаа. Тэгээд цааш алхаж явахдаа найзыгаа тэр автобусанд сууж яваа гэж бүр ятгаж хэлсэн юм. Гэтэл түүнийг тэр автобусанд суухыг хараад надаас жинхэнэ цус асгардаг байгаа. Энэ бол миний шийдвэр учир асгарсан цусаа долоогоод л цааш явахаас даа.
Ингээд бодохоор миний дотор жинхэнэ бантан байна уу гэлтэй. Гэхдээ ерөнхийлөн авч үзвэл хүний дотоод сэтгэл рүү өнгийхөд юу л бол юу олдох байх гэж бодож байна. За тэр ч яахав дээ, Монгол сайхан байнаа, сайхан байна.

Tuesday, July 10, 2007

Ницше та надад юу хэлэхийг хүсээв?
Миний мэдэхийн Ницше лав нүд нь сохрох гээд байхад л лааны гэрэлд бичиж суусаар бүр мэдрэлийн байтугай ядаргаанд орсон нөхөр. Түүнийг хүн бүр өөрөөр тодорхойлж болох боловч миний хувьд бол түүний гавьяа нь бол төрүүлж өсгөсөн Заратустга-д л оршино.
Заратустга-н төрөлтийг Бурханы үхэлтэй салгаж ойлгож болохгүй. Бурхан үхээгүй бол Заратустра төрөхгүй байсан юм. Яс юман дээр Ницше-н үгээр бол Бурханыг бид өөрсдөө алчихсан л даа. Яаж тэр вэ гэжүү? Тэр амархаан, Ницше-н хувьд бол бид ургуулан бодож, тархиндаа хийсвэрээр үүсгэсэн тэр Бурханыг шинжлэх ухаан болон өөрсдийн оюун ухааны тусламжтайгаар, тэр дундаа сүмээс хамааралгүй сэтгэж, бодож чадсанаар л тэр Бурханыг бунханд нь мөнхрүүлчихсэн хэрэг. Мартин Лютерээс өмнөх үед чинь Бурхан л хамгийн дээд ширээн дээр заларч түүний томилсон Ромын Поп нь Европын хүмүүс рүү угаадсаа цацдаг танхай байлаа шүү дээ. Гэвч Мартин Лютер гарч ирсэнээр хүн бүхэн Бурхан гээч эдтэй сүмээр биш харин өөрсдөө сууж байгаад шууд ярих эрхтэй болсон юм. Сүмийн ноёрхол замбараагаа алдсан үед хүмүүс заавалчгүй Ромын Поп-р дамжуулж Библи дээрх үлгэрийн тайлбарыг авдаг байсан бол Мартин Лютер сүмийн үүдэнд бичиг нааж хадаас зоосноос хойш харин дурын дурак өөрийнхөөрөө тайлбарлах эх үндэс нь бүрдсэн. Үүнийг дагаад олон ургалч үзэл энд тэндгүй дэлбээлж Христийн шашин дотроо түмэн категорт хуваагдах болсон билээ. Ингээд сүүлдээ бүр Бурхан байхгүй ч гэсэн үзэл гарсан ирсэн хэрэг. За тэгээд Бурхан байгаа эсэхэд хүн эргэлзэж л байвал түүнийг тархинаасаа авч хаях эхний алхам гэж ойлгож болохоор байлаа. Ингэж л альваа зүйлийг өөр өнцгөөс хардаг болж эхэлсэн нь нэг ёсондоо Ницше-д бол Бурхан гээч хийсвэр ойлголтыг хүн гээч амьтан тархинаасаа арилгаж хаях цаг болсон гэсэн сэтгэгдэл төрүүлжээ. Нэг өгүүлбэрээр хэлбэл хүмүүс Бурхан гээч тэр огторгуйн хаа нэгтээ орших аль эсвэл бидний мэдэхгүй хэмжээст орших зохиомол зүйлийг тархинаасаа авч хаясан цагт Бурхан гээч эд өөрөө үхсэнтэй утга нэг ажгуу.
Гэй Сайнс дээр нэг галзуу хүн зах дээр ирээд “I am seeking God! I am seeking God! … We killed him! … Is the magnitude of this deed not too great for us? Must we not ourselves become gods just to seem worthy of it?” гэж хэлдэг. Энэгүүрээ Ницше бидэнд юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл бид нэгэнт Бурханыг зүрх сэтгэлээсээ аваад хаячихсан тул тэнд нь Вакуум үүсч л таараа. Харин бид өөрсдөө Бурхан болж тэр Вакуумыг бөглөхгүй бол хүн төрөлхтөн бүх зүйлээрээ дордоно гэж айлдсан хэрэг. Үлгэрчилбэл хэрвээ бүх ёс зүйг заадаг, хэрхэн амьдарч яаж явбал сайн сайхан газар ялангуяа диваажинд очихыг хэлж өгдөг Бурхан маань чад хийчихсэн үед түүний оронд өөрсдийгөө тавихгүй л бол бид чинь морал болон сайн сайхнаа уландаа гишгин, улмаар хүн төрөлхтөн болоод соёл иргэншил тэр чигээрээ дэлбэ үсрэнэ гэсэн агуулгатай л даа. Нэг ёсондоо таны машинийг Бурхан унаж явахад та Бурханыг машинаасаа хөшиглөөд унагаацан бол үрүүлний ард Загатустга-г л суулгахгүй бол тэр машин залуургүй болж онхолдох нь гарцаагүй гэж айлдсан хэрэг.
Энд та хэрвээ Загатустга буюу will power-тай нөхрийг үрүүлний ард суулгах л байсан юм бол заавалчгүй Бурханыг авч хаях зачем шаардлага байнаа гэж асууж магадгүй. Тэгвэл нэг зүйлийг би тодруулахгүй бол болохгүй нь. Бурхан гэдэг ойлголт бол хүн гэсэн ойлголтоос нэг түвшин өөр. Тиймээс ч та мянга мөргөж, түм төвчигнөөд хэзээ ч Бурханы зиндаанд очиж чадахгүй ба түүнээс ямагт дор байна. Гэвч Загатустга бол өөр. Загатусга-н түвшинд бол хүн очиж болно. Гэхдээ хүн бүр Заратустга байж чадахгүй, тийм ч учраас хүн бүр өөр өөрийн will power-р ялгаварлагдана. Харин Заратустга болохын тулд та хичнээн хөдөлмөрлөж мэрийсэн ч гэсэн анхнаасаа таньд will power байхгүй төрсөн бол хэзээ ч Заратустга болохгүй гэж Ницше үздэг байсан юм. Тиймээс will power-тай байх эсэх нь таны төрөлхийнх гэж үзвэл зохино. Тэгвэл энэ агуу will power гээч юу вэ гэж та асууж магадгүй. “Thus Spoke Zarathustra” номон дээр Заратустга өөрөөсөө яг ижил асуулт асууснаа ийнхүү хариулжээ “You still want to create the world before which you can kneel: this is your final hope and intoxication.” Тиймээ will power гэдэг бол өмнө нь сөхөрч болох ертөнц – эцсийн найдвар ба аз жаргал юм. Харин Ницше-н хувьд ертөнц өөрөө юу байсан юм бол?

Нэгэн бичмэл дээрээ Ницше өөр өөрөөсөө “энэ ертөнц миний хувьд юу болохыг мэдмээр байна уу? Эсвэл би чамд хэлж өгдөг юм билүү” гэж бичсэнээ ийн өгүүлжээ: “This world: a monster of force, with no beginning and no end, a firm, iron magnitude of force that grows neither larger nor smaller, that does not get expended but only transformed, as an entity invariable large, a household without expenses or losses, but also without a growth or income, surrounded by ‘nothingness’ as by its borders, not something blurry, wasted, or infinitely extended, but set into a specific space as a specific force, not into a room that might be ‘empty’ somewhere, but rather as a force everywhere, as a play of forces and waves of forces, both one and ‘many,’ increasing here while decreasing there, a sea of forces storming and flowing into one another, eternally changing, eternally flooding back with immense years of recurrence, with an ebb and flow of its forms, striving outward from the simplest to the most complex, from the stillest, most rigid, coldest outward to the glowing hot, wildest, most self-contradictory and then returning home once again from this abundance to the simple, form the play of contradictions back to the pleasure of harmony, continuing to affirm itself in this uniformity of its courses and years, blessing itself as what must return eternally, as a becoming that now of no satiety …”

Хэрвээ Ницше-н ертөнцийн тодорхойлт ингэж гарч ирж байгаа бол түүнд Христийн шашин юу байсан юм болоо гэж гайхаж байж болох юм. Тэрээр бичихдээ “If we consider it a commandment of humanity not just simply to let nature take its course but to establish a livable order for as many as possible, we ought to be grateful to Christianity for introducing its “theory of morality” to the world.” Тэрээр ёс суртахуун заадаг байсанд нь Христийн шашинд талархахаас биш өөр зүйлд баярлалаа гэж хэлэх хэрэггүй ухааны юм энд бичжээ. Тиймээс ч түүний хувьд Христийн шашин гэдэг бол зүгээр нэг ёс суртхуун заадаг үлгэр байсан гэсэн дүгнэлт хийхэд нээх хол зөрөхгүй буй за.
Хэрэв үнэхээр л Бурханд итгэдэггүй, диваажинд очихооргүй юм бол хүн төрөлхтөний үүссэн зорилго, байх шалтгаан нь юу юм бол? Миний ойлгосноор бол сая нэг тохиох гоц авьяастанг бүтээхэд хүн төрөлхтөн тэр чигээрээ туршилт болж байгаа аж. Тэр тэрбумд нэг тохиох гоц авьяастан нь өөрөө хүн төрөлхтөний байгаа шалтгааныг зөвтгөөд өгчих юм шиг ярьсан байх юм. Яг энэ тал дээр би түүнтэй санаа нэгдэх эсээ мэдэхгүй л байна. Гэхдээ will power гэдэг нь болдыг хатаах, чулууг бутлах эд гэдэг дээр түүнтэй зуу байтугай мянга хувь санал нэг байна.

Эцэст нь хэлэхэд өнөөгийн Бурхангүй нийгэмд Заратустгагаар л баримжаалж явахгүй бол хүмүүн бидэнд дээшээ тэмүүлэх стандарт, цаг үргэлж шамдах загвар алга болсон байна шүү дээ.
Zarathustra минь чи надад өөрийгөө харуулаач.
Заратустга минь чиний хүч тэнхээг би биширнэм. Чиний сэтгэлийн тэнхээг би шүтнэм. Сэтгэл гэгэлзэж, зүрх өвдөхөд чи л надад үлгэр жишээ үзүүлэн дэргэд минь байдаг билээ. Ганцаардалын өтгөн шугуйд төөрөхөд, доройтлын огторгуйд жингүйдэхэд чи л надад чиг болж, явах зүгийг заах од болон гэрэлтдэг нь үнэн гэхэд дэндүү үнэн болжээ. Шунгинах сумны доор хэвтэж, тэсрэх бөмбөгний чимээнд чих дүнгэнэж байхад чи л намайг зоригжуулдаг. Нуувчинд буугаа атган суугаа энэ л хүүг чи л эрийн эр болгодог. Дайсан гэх энэ сэтгэл хөдлөлийг чиний л хутгаар хутгалж, чиний л заавраар би устгадаг. Чи бол миний бурхан, ердөө ганцан шүтээн минь мөн.
Би чамайг харахыг хүснэм, үнэн төрхийг чинь үзэхийг дурланам. Өнөөдөр чи надад нэг л харагдвал, тэр төрхийг би насан туршдаа зүрхний зүрхэнд хадгалан тэнгэрт нартай, газарт галтай үүрдийн үүрд мөнхөлөе.
Заратустга минь чи надад өөрийгөө харуулаач.